สเต็มเซลล์ (Stem Cell)
สเต็มเซลล์คือเซลล์ชนิดพิเศษของมนุษย์ ที่มีความสามารถเจริญพัฒนาไปเป็นเซลล์ชนิดต่างๆ กล่าวคือเพื่อทดแทนหรือแทนที่เซลล์ที่เสื่อมสภาพในร่างกาย อีกทั้งยังสามารถเพิ่มจำนวนของตัวมันเอง (self-renewal) และยังสามารถเจริญพัฒนาไปเป็นเซลล์ปลายทาง (differentiation) ความสมดุลและประสิทธิภาพในการเพิ่มจำนวนของสเต็มเซลล์นั้นแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับชนิดของสเต็มเซลล์
ชนิดของสเต็มเซลล์
สเต็มเซลล์แบ่งเป็น 3 ชนิดดังนี้
- สเต็มเซลล์จากเอ็มบริโอ หรือตัวอ่อนของมนุษย์ (ESCs)
- สเต็มเซลล์ที่ได้จากการปรับแต่งยีน (iPSCs)
- สเต็มเซลล์จากเซลล์ที่เจริญแล้ว หรือ สเต็มเซลล์ชนิดมีเซ็นไคม์ (MSCs)
สเต็มเซลล์จากเอ็มบริโอ
หรือตัวอ่อนของมนุษย์ (ESCs)
สเต็มเซลล์จากเอ็มบริโอหรือตัวอ่อนของมนุษย์ ถูกใช้เฉพาะในงานวิจัยเท่านั้น สเต็มเซลล์ชนิดนี้เกิดจากการคัดแยกเซลล์ที่ปฏิสนธิแล้วในห้องปฏิบัติการและนำไปศึกษาทางด้านต่างๆเช่นนำมาใช้เป็นต้นแบบของโรคเพื่อทดสอบยาสเต็มเซลล์ชนิดนี้มีความสามารถที่จะพัฒนาไปเป็นเซลล์ทุกชนิดในร่างกาย
ข้อดี : สเต็มเซลล์จากเอ็มบริโอ หรือตัวอ่อนของมนุษย์สามารถเจริญพัฒนาไปเป็นเนื้อเยื่อทั้ง 3 ชนิดคือ เนื้อเยื่อชั้นนอก เนื้อเยื่อชั้นกลาง และเนื้อเยื่อชั้นใน
ข้อเสีย: ในเรื่องจริยธรรม และการใช้สเต็มเซลล์จากเอ็มบริโอ หรือตัวอ่อนของมนุษย์ทำให้เกิดเนื้องอก หรือก้อนมะเร็งได้
สเต็มเซลล์ที่ได้จากการปรับแต่งยีน (iPSCs)
สเต็มเซลล์ที่ได้จากการปรับแต่งยีน หรือ iPSCs จะถูกสร้างจากนักวิทยาศาตร์ในห้องปฏิบัติการเท่านั้น สเต็มเซลล์ที่ได้จากการปรับแต่งยีนเป็นสเต็มเซลล์ที่สร้างขึ้นจากสเต็มเซลล์จากเซลล์ที่เจริญแล้วให้กลับไปมีคุณสมบัติคล้ายสเต็มเซลล์จากเอ็มบริโอ หรือตัวอ่อนของมนุษย์ คุณสมบัติของสเต็มเซลล์ที่ได้จากการปรับแต่งยีน หรือ iPSCs จะเหมือนกับสเต็มเซลล์จากเอ็มบริโอ หรือตัวอ่อนของมนุษย์
ข้อดี : สามารถนำมาใช้ในทางการแพทย์ เช่นนำมาทำสอบยาและใช้เป็นตัวอย่างของโรคเพื่อหาวิธีการรักษา
ข้อเสีย: สเต็มเซลล์ที่ได้จากการปรับแต่งยีน (iPSCs) ทำให้เกิดเนื้องอก หรือก้อนมะเร็งได้
สเต็มเซลล์จากเซลล์ที่เจริญแล้ว หรือ สเต็มเซลล์ชนิด มีเซ็นไคม์ (MSCs)
สเต็มเซลล์จากเซลล์ที่เจริญแล้ว หรือ สเต็มเซลล์ชนิดมีเซ็นไคม์ถูกสร้างจากร่างกายของมนุษย์ทุกคน เพื่อไปทดแทนหรือแทนที่เซลล์ที่เสื่อมสภาพ
สเต็มเซลล์จากเซลล์ที่เจริญแล้ว หรือ สเต็มเซลล์ชนิดมีเซ็นไคม์ มีคุณสมบัติเป็น Multipotent คือมีความสามารถเจริญพัฒนาไปเป็นเนื้อเยื่อชั้นกลาง ทดแทนเซลล์ที่สึกเหรอ และช่วยปรับสมดุลย์ต่างๆ ให้กับร่างกาย
สเต็มเซลล์จากเลือด หรือ ชนิดเม็ดเลือดสามารถที่จะเจริญพัฒนาไปเป็นเซลล์เม็ดเลือดได้ทุกชนิด คือ เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด
สเต็มเซลล์จากผิวหนัง จะสามารถเจริญพัฒนาไปเป็นเซลล์ผิวหนังและเส้นผมได้
สเต็มเซลล์จากเซลล์ที่เจริญแล้ว หรือ สเต็มเซลล์ชนิดมีเซ็นไคม์ สามารถแยกได้จากการดูดไขมัน และสามารถเจริญพัฒนาไปเป็นกระดูก กระดูกอ่อน และกล้ามเนื้อได้
ข้อดี : สามารถเจริญพัฒนาไปเป็นเนื้อเยื่อชั้นกลาง (กระดูก กระดูกอ่อน และกล้ามเนื้อ) ทดแทนเซลล์ที่สึกหรอ และช่วยปรับสมดุลต่างๆ ให้กับร่างกาย
