การศึกษาแนวทางในการรักษามะเร็งด้วย Natural Killer Cells (NK Cells)
เซลล์เพชรฆาต ภูมิคุ้มกันบำบัดแบบไม่กำหนดเป้าหมาย
เซลล์เพชรฆาต (Natural Killer Cells หรือ NK Cells) เป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวที่สำคัญซึ่งเกิดขึ้นภายในไขกระดูกและมีบทบาทสำคัญในการตอบสนองภูมิคุ้มกันแบบไม่จำเพาะต่อสิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ ภายในร่างกาย โดยเซลล์ NK มีความสามารถในการตอบสนองอย่างรวดเร็วเมื่อตรวจพบสิ่งแปลกปลอมหรือเซลล์ที่ผิดปกติ โดยจะทำลายเซลล์เป้าหมายทันที กลไกการทำงานของ NK Cells ช่วยให้ร่างกายสามารถกำจัดเซลล์ที่กลายพันธุ์ รวมถึงสิ่งแปลกปลอม เช่น แบคทีเรีย เชื้อรา และเซลล์ที่ติดไวรัส ซึ่งมีบทบาทสำคัญในกระบวนการป้องกันการติดเชื้อและการพัฒนาโรค
การที่ผู้ป่วยมีอาการติดเชื้อบ่อยครั้งอาจบ่งชี้ว่าเซลล์ NK ในร่างกายมีจำนวนไม่เพียงพอหรือประสิทธิภาพการทำงานลดลง ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันไม่สามารถรับมือกับสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายได้อย่างเต็มที่
NK Cells เป็นระบบภูมิคุ้มกันโดยกำเนิด
สาเหตุที่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ?
1.การพักผ่อนไม่เพียงพอ: การขาดการพักผ่อนที่เหมาะสมอาจทำให้ร่างกายอยู่ในสภาวะเครียดต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลให้ฮอร์โมนในร่างกายไม่สมดุลและระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง เพิ่มโอกาสในการเกิดการติดเชื้อหรือโรค
2.การขาดการออกกำลังกาย: การออกกำลังกายเป็นการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันที่สำคัญ เนื่องจากช่วยกระตุ้นการผลิตสารเคมีที่เป็นประโยชน์ในร่างกาย การขาดการออกกำลังกายอาจทำให้ระบบภูมิคุ้มกันเสื่อมสภาพได้เช่นกัน
3.การบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม: อาหารที่มีน้ำตาลสูง อาหารปิ้งย่าง อาหารหมักดอง และอาหารขยะมีผลกระทบต่อการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายขาดสารอาหาร แร่ธาตุ และวิตามินที่จำเป็นสำหรับการเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน
4.ความเครียดเรื้อรัง: ความเครียดอย่างต่อเนื่องทำให้ร่างกายผลิตฮอร์โมนความเครียดซึ่งทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง ส่งผลให้ร่างกายมีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อ
ผลกระทบของอายุที่เพิ่มขึ้นต่อจำนวน และประสิทธิภาพของ NK Cells
การศึกษาพบว่าประสิทธิภาพ และจำนวนของ NK Cells ลดลงตามอายุ ซึ่งเป็นปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเพิ่มความเสี่ยงในการพัฒนาโรคมะเร็งในผู้สูงอายุ การทำงานของ NK Cells ยังได้รับผลกระทบจากปัจจัยอื่น ๆ เช่น ความเครียดเรื้อรังและสภาวะร่างกายโดยรวม
ซึ่งล้วนมีส่วนทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงและเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรค
Vivier E, Rebuffet L, Narni-Mancinelli E, Cornen S, Igarashi RY, Fantin VR. Natural killer cell therapies. Nature. 2024;626(8000):727-736.
โดยปกติ ร่างกายมนุษย์มี NK Cell ประมาณ 2,000-5,000 ล้านเซลล์ เมื่อเซลล์หรือสารแปลกปลอมเข้าสู่ร่างกาย NK cell จะสามารถตรวจสอบได้ทันที และสร้างปฏิกิริยาลูกโซ่สองประเภทเพื่อต่อสู้กับสารแปลกปลอมเหล่านั้น
- กระบวนการของ NK Cells ที่เกี่ยวข้องกับเซลล์แปลกปลอมโดยตรงเรียกว่า Cytotoxicity สารนี้อาศัยการตรวจจับโดยตรง (การสัมผัสระหว่างเซลล์-เซลล์)
- สารเคมีจาก NK cell (Cytokine) จะถูกปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นเซลล์อื่นๆในระบบภูมิคุ้มกัน ตัวอย่างเช่น Cytokine สามารถกระตุ้นทีเซลล์ (T-cell) ในระบบภูมิคุ้มกันเพื่อกำจัดสารแปลกปลอมและป้องกันการเกิดมะเร็งและเพิ่มระบบภูมิคุ้มกัน
เราสามารถตรวจสอบปริมาณและคุณภาพของ NK cell จากเลือด ในการตรวจสอบจำนวนเซลล์ NK เราเรียกว่า NK Count ในขณะที่เพื่อตรวจสอบคุณภาพของเซลล์ NK เราเรียกว่า NK Activity
เราจะตรวจนับจำนวนและความสามารถของ NK cell ในการฆ่าเซลล์มะเร็งได้อย่างไร
ปัจจุบัน หนึ่งในวิธีการนับเซลล์ NK ที่แม่นยำและเร็วที่สุดคือการใช้ Flow Cytometry หรือการวิเคราะห์เซลล์ด้วยเลเซอร์
ตัวอย่าง NK activity report
NK activity จะแปลผลได้ 3 แบบ
- ระดับต่ำบ่งชี้ว่าประสิทธิภาพของเซลล์ภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อเนื้องอกหรือเซลล์ที่ติดเชื้อได้ต่ำ ซึ่งหมายความว่าระบบภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยอ่อนแอและเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพ
- ระดับปกติบ่งชี้ว่าเซลล์ภูมิคุ้มกันอยู่ในช่วงสถานะปกติ ซึ่งหมายความว่า NK Cells ทำงานตามปกติเพื่อฆ่าเซลล์มะเร็ง และทำให้เรามีสุขภาพดี
- ระดับสูงบ่งชี้ว่าเซลล์ภูมิคุ้มกันมีประสิทธิผลสูงโดยมีการตอบสนองต่อเซลล์มะเร็งหรือเซลล์ที่ติดเชื้อ อย่างไรก็ตาม ประสิทธิภาพของ NK activity ระดับสูงมากเกิดนไปยังสามารถบ่งบอกถึงความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในการเกิดโรคหรือโรคที่เกี่ยวข้องกับอายุ เช่น โรคอัลไซเมอร์
NK Cells สามารถเพิ่มได้โดยวิธีการดังต่อไปนี้:
สำหรับการเพิ่มจำนวนเซลล์ NK เราสามารถเริ่มต้นได้ด้วยตัวเอง:
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น ผักใบเขียว เนื้อสัตว์ และนมถั่วเหลือง
- เลิกสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- พักผ่อนให้เพียงพอ และ คลายเครียด
*** ผลกระทบของวิธีการดังกล่าวอาจขึ้นอยู่กับเงื่อนไขของแต่ละบุคคล
Vivier E, Rebuffet L, Narni-Mancinelli E, Cornen S, Igarashi RY, Fantin VR. Natural killer cell therapies. Nature. 2024;626(8000):727-736.
